Γιά τόν κάθε Ὀρθόδοξο πιστό Χριστιανό ἡ Ἁγία καί Μεγάλη Ἑβδομάδα ἀποτελεῖ μιά ἀνεπανάληπτη πνευματική ἐμπειρία, ἕνα πόλο ἕλξεως καί ἕνα σημαντικό σταθμό. Ἀποτελεῖ ἐπίσης ἕνα εἶδος βαθειᾶς κολυμβήθρας, στήν ὁποία ὅσοι κατεβαίνουν νοερά, μέ τήν πρόθυμη συμμετοχή τους στήν ἐκδίπλωση τῆς ἁλυσίδας τῶν θείων γεγονότων τῶν τελευταίων ἡμερῶν τῆς ἐπίγειας ζωῆς τοῦ Κυρίου, ὑφίστανται μιά ἐτήσια πνευματική ἀναγέννηση καί ἀπολαμβάνουν ἕναν ἀνεφοδιασμό. Ἔτσι, δυναμωμένοι διερχόμεθα ὁλόκληρο τό χρόνο πού ἀκολουθεῖ μέχρι τό ἐρχόμενο Πάσχα.
ΤΟ ΣΑΒΒΑΤΟ ΤΟΥ ΛΑΖΑΡΟΥ
Μέ τήν ἑορτή τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Ἁγίου καί Δικαίου Λαζάρου, ἡ ὁποία τελεῖται τό Σάββατο τῆς παραμονῆς τῆς Κυριακῆς τῶν Βαΐων, ἔχουμε μιά εἰσαγωγή, ἕνα πρόλογο ἤ ἕνα προοίμιο στήν Ἁγία καί Μεγάλη Ἑβδομάδα. Ἡ Ἐκκλησία ψάλλει καί ὑπενθυμίζει ὅτι ἡ Ἀνάσταση τοῦ φίλου τοῦ Χριστοῦ Λαζάρου ἔλαβε χώρα πρίν ἀπό τό Πάθος τοῦ Κυρίου. Αὐτή πιστοῦται, δηλαδή βεβαιώνει τήν κοινή Ἀνάσταση τῶν ἀνθρώπων.
Η ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΩΝ ΒΑΪΩΝ
Τήν Κυριακή τῶν Βαΐων οἱ πιστοί παρακολουθοῦν καί ὑποδέχονται τόν Κύριο νά ἀνεβαίνει στά Ἱεροσόλυμα. Ἀτενίζουν τά πλήθη τοῦ λαοῦ νά τόν ὑποδέχονται σείοντας τά κλαδιά τῶν δένδρων καί ἁπλώνοντας τά φύλλα τῶν φοινίκων καί τά προσωπικά ἐνδύματά τους νά περάσει ἀπό ἐπάνω ὁ Λυτρωτής καί Βασιλέας τους καθισμένος στή ράχη ἑνός γαϊδουριοῦ. Τό γαϊδούρι, τό ὁποῖο χρησιμοποίησε ὁ Κύριος καί ὄχι ἄλογο, ἐκφράζει τή δική του ταπείνωση. Ἐκφράζει ἐπίσης, ὡς ζῶο ἀτίθασο, τήν εἰσαγωγή τῶν ἐθνικῶν στό χῶρο τῆς Ἐκκλησίας.
ΟΙ ΑΚΟΛΟΥΘΙΕΣ ΤΟΥ ΝΥΜΦΙΟΥ
Ἀπό τό βράδυ τῆς Κυριακῆς τῶν Βαΐων ἀνοίγει ἐνώπιόν μας ἡ Ἁγία καί Μεγάλη Ἑβδομάδα μέ πρῶτες τίς Ἀκολουθίες τοῦ Νυμφίου Χριστοῦ. Αὐτές τελοῦνται τή νύκτα τῆς Κυριακῆς τῶν Βαΐων, τή νύκτα τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Δευτέρας καί τή νύκτα τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Τρίτης. Οἱ Ἀκολουθίες αὐτές ἀποτελοῦν τούς Ὄρθρους τῶν τριῶν ἡμερῶν (Ἁγίας καί Μεγάλης Δευτέρας, Τρίτης καί Τετάρτης), εἶναι δηλαδή πρωϊνές προσευχές, πρωϊνές Ἀκολουθίες.
Ἡ Ἐκκλησία ὅμως, ἀπό συγκατάβαση, τίς μετέθεσε νά τελοῦνται ἀντί τό πρωί, ὅπως γίνεται συνήθως, νά τελοῦνται τό βράδυ. Ἡ Ἐκκλησία προβαίνει σέ τούτη τήν ἐνέργεια γιά νά ἐξυπηρετήσει τό ποίμνιό της, τό ὁποῖο κατά τή διάρκεια τῆς ἡμέρας ἐργάζεται καί ἀγωνίζεται νά ἀντιμετωπίσει τή ζωή. Ἔτσι ὅλες οἱ Ἀκολουθίες τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδος μεταφέρονται πιό μπροστά κατά δώδεκα ὧρες.
Τά πρωινά ὅμως τῶν τριῶν πρώτων ἡμερῶν τελεῖται ἡ Θεία Λειτουργία τῶν Προηγιασμένων Δώρων, ἡ ὁποία εἶναι πλουτισμένη καί μέ εὐαγγελικό ἀνάγνωσμα. Οἱ Προηγιασμένες δέν εἶναι τίποτε ἄλλο παρά Ἀκολουθία τοῦ Ἑσπερινοῦ καί προσευχές Θείας Μεταλήψεως, διανθισμένες καί μέ ἀναγνώσματα ἀπό τήν Παλαιά Διαθήκη. Μέ τόν τρόπο αὐτό ὅσος κόσμος διαθέτει τό χρόνο καί εἶναι φιλακόλουθος μπορεῖ νά ἐκκλησιάζεται, νά ὠφελεῖται ψυχωφελῶς καί νά μετέχει τῆς Θείας Κοινωνίας.
Η ΑΓΙΑ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΗ ΔΕΥΤΕΡΑ
Ἡ Ἁγία καί Μεγάλη Δευτέρα (δηλαδή τό βράδυ τῆς Κυριακῆς τῶν Βαΐων) προβάλλει τήν προσωπικότητα τοῦ Ἰωσήφ τοῦ Παγκάλου πρός μίμηση καί ἐπίσης προβάλλει τό παράδειγμα τῆς ὑπό τοῦ Κυρίου καταρασθείσης καί ξηρανθείσης συκῆς πρός ἀποφυγή. Ὁ Ἰωσήφ προτυπώνει τό πρόσωπο τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ καί ἡ ἄκαρπη συκιά τήν ἄκαρπη συναγωγή τῶν Ἰουδαίων.
Η ΑΓΙΑ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΗ ΤΡΙΤΗ
Τήν Ἁγία καί Μεγάλη Τρίτη (δηλαδή τό βράδυ τῆς Μεγάλης Δευτέρας) ἐκτός ἀπό τά πολλά οὐαί ἐναντίον τῶν Φαρισαίων καί γραμματέων, οἱ ὁποῖοι ἐνσαρκώνουν τήν ὑποκρισία στόν ὕψιστο βαθμό, τά ὁποῖα ἀκούονται στό Ἱερό Εὐαγγέλιο, ἀναγινώσκεται ἐπίσης ἡ παραβολή τῶν Δέκα Παρθένων. Τό παράδειγμα τῶν πέντε φρονίμων παρθένων προβάλλεται πρός μίμηση, ἐνῶ τό παράδειγμα τῶν πέντε μωρῶν (ἀνοήτων) παρθένων προβάλλεται πρός ἀποφυγή. Ὁ ξαφνικός ἐρχομός τοῦ Νυμφίου καί μάλιστα μέσα στό σκοτάδι τῆς νύκτας συμβολίζει τόν ἄγνωστο χρόνο τοῦ τέλους τῆς ζωῆς μας.
Η ΑΓΙΑ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΗ ΤΕΤΑΡΤΗ
Τήν Ἁγία καί Μεγάλη Τετάρτη (δηλαδή τό βράδυ τῆς Μεγάλης Τρίτης) το ποιητικό ἀριστούργημα τῆς Ἁγίας Κασσιανῆς, τό γνωστό Δοξαστικό τῶν ἀποστίχων, τό ὁποῖο εἶναι ἐμπνευσμένο ἀπό τήν πράξη τῆς ἁμαρτωλῆς καί ἄγνωστης ἐκείνης γυναίκας, ἡ ὁποία ἄλειψε τόν Κύριο μέ πανάκριβο μύρο, συγκινεῖ, διδάσκει καί συγκεντρώνει πλήθη λαοῦ στούς ναούς. Στόν ἐσωτερικό κόσμο αὐτῶν τῶν ἀνθρώπων πρυτανεύει ἡ διάθεση ὄχι μόνο τῆς ἀκροάσεως ἀλλά καί τῆς μεταστροφῆς καί μετανοίας.
Τήν Ἁγία καί Μεγάλη Τετάρτη βράδυ ἡ Ἐκκλησία τελεῖ τό Μυστήριο τοῦ Ἁγίου Εὐχελαίου. Ἔτσι συμβάλλει στήν προετοιμασία τῶν πιστῶν, οἱ ὁποῖοι τήν Ἁγία καί Μεγάλη Πέμπτη τό πρωί σπεύδουν στήν ἐκκλησία νά μεταλάβουν σῶμα καί αἷμα Κυρίου, «εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν καί ζωήν αἰώνιον».
Η ΑΓΙΑ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΗ ΠΕΜΠΤΗ
Τό πρωί τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Πέμπτης τελεῖται Ἑσπερινός καί Θ. Λειτουργία τοῦ Μεγάλου Βασιλείου. Στόν Καθεδρικό μας Ναό κατά τήν ἀνάγνωση τῆς εὐαγγελικῆς περικοπῆς τελεῖται ὁ Ἱερός Νιπτῆρας. Αὐτή ἡ ἡμέρα εἶναι ἀφιερωμένη στήν ἀνάμνηση τοῦ Μυστικοῦ Δείπνου, γι’ αὐτό καί τό γνωστό τροπάριο Τοῦ Δείπνου Σου τοῦ Μυστικοῦ, σήμερον Υἱέ Θεοῦ κοινωνόν μέ παράλαβε. Οὐ μή γάρ τοῖς ἐχθροῖς Σου τό Μυστήριον εἶπω· οὐ φίλημά Σοι δώσω καθάπερ ὁ Ἰούδας· ἀλλἀ ὡς ὁ ληστής ὁμολογῶ Σοι: «Μνήσθητί μου Κύριε ὅταν ἔλθῃς ἐν τῇ Βασιελίᾳ Σου» ψάλλεται τρεῖς φορές κατά τή Θεία Λειτουργία. Ὑπενθυμίζουμε ὅτι, ἡ Ἐκκλησία κατά παράδοση τήν Ἁγία Πέμπτη ἑτοιμάζει καί φυλάσσει τή θεία Κοινωνία, τήν ὁποία χρησιμοποιεῖ γιά τίς ἔκτακτες ἀνάγκες τῶν πιστῶν, εἰδικά τῶν «ἐν ἀσθενίαις κατακειμένων».
Τήν Ἁγία καί Μεγάλη Πέμπτη βράδυ τελεῖται ὁ Ὄρθρος τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Παρασκευῆς. Αὐτός ἀναφέρεται στά σωτήρια καί φρικτά Πάθη τοῦ Κυρίου. Μνημονεύονται ἐπίσης οἱ ἐμπτυσμοί, τά ραπίσματα, τά κολαφίσματα, οἱ ὕβρεις, οἱ γέλωτες, τό καλάμι, ὁ σπόγγος, τό ξύδι, τά καρφιά, ἡ λόγχη καί προπάντων ὁ Σταυρός καί ὁ θάνατος, τά ὁποῖα θεληματικά καταδέχθηκε ὁ Λυτρωτής Κύριός μας. Ἐπιπρόσθετα μνημονεύεται ἡ σωτήρια ὁμολογία, τήν ὁποία ἔκαμε πάνω στό σταυρό ὁ εὐγνώμονας Ληστής.
Η ΑΓΙΑ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ
Τήν Ἁγία καί Μεγάλη Παρασκευή τό πρωί ἀναγινώσκονται οἱ Μεγάλες καί Βασιλικές Ὥρες. Στή συνέχεια τελεῖται Ἑσπερινός καί γίνεται ἡ Ἀποκαθήλωση τοῦ Ἐσταυρωμένου Ἰησοῦ καί ἡ τοποθέτηση τοῦ Ἐπιταφίου ἐπάνω στό Ἱερό Κουβούκλιο, τό ὁποῖο εἶναι στολισμένο μέ ἄνθη. Οἱ πιστοί κατά τή διάρκεια ὅλης τῆς ἡμέρας ἐπισκέπτονται τούς ναούς καί προσκυνοῦν εὐλαβικά τόν Ἐπιτάφιο καί τό Ἱερό Εὐαγγέλιο.
Τό βράδυ τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Παρασκευῆς τελεῖται ὁ Ὀρθρος τοῦ Ἁγίου καί Μεγάλου Σαββάτου, ὁ ὁποῖος ἀναφέρεται στή Θεόσωμο Ταφή καί τήν Κάθοδο τοῦ Κυρίου καί Θεοῦ στόν Ἅδη καί ψάλλεται ὁ Ἐπιτάφιος Θρῆνος μέ τή συμμετοχή ὅλου τοῦ ἐκκλησιάσματος. Ἀκολουθεῖ ἡ περιφορά τοῦ Ἐπιταφίου στούς δρόμους τῆς περιοχῆς καί ἡ ἐπιστροφή στήν Ἐκκλησία, ὅπου μετά τήν ἀνάγνωση τῆς προφητείας, τοῦ ἀποστολικοῦ ἀναγνώσματος καί τοῦ εὐαγγελίου, γίνεται ἡ Ταφή ἐπάνω στήν Ἁγία Τράπεζα ἡ ὁποία συμβολίζει τόν Τάφο τοῦ Κυρίου.
ΤΟ ΑΓΙΟ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟ ΣΑΒΒΑΤΟ
Κατά παράδοση οἱ χιλιάδες τῶν πιστῶν σπεύδουν πολύ πρωί στούς ναούς γιά νά μεταλάβουν τῶν Ἀχράντων Μυστηρίων. Τελεῖται δέ ὁ Ἑσπερινός τῆς Ἀναστάσεως ἑνωμένος μέ τή Θεία Λειτουργία τοῦ Μεγάλου Βασιλείου. Λέγεται καί πρώτη Ἀνάσταση. Μετά τόν Ἀπόστολο καί πρίν ἀπό τό Εὐαγγέλιο ψάλλεται τό Ἀνάστα ὁ Θεός, κρῖνον τήν γῆν, ὅτι Σύ κατακληρονομήσεις ἐν πᾶσι τοῖς ἔθνεσι. Οἱ λειτουργοί ἀμέσως σκορποῦν ἄνθη σέ ὅλο τό ναό καί οἱ πιστοί κτυποῦν τούς σκάμνους καί μέ τά πόδια τους κτυποῦν τό πάτωμα γιά νά ἐκδηλώσουν τή χαρά τους καί νά ὑπενθυμίσουν τό γεγονός τοῦ σεισμοῦ, ὁ ὁποῖος ἐγένετο κατά τήν Ἀνάσταση, γιατί ἤδη βρισκόμαστε στήν ἀτμόσφαιρα τῆς Ἀναστάσεως. Συμβουλεύουμε τούς πιστούς νά παρακολουθήσουν ἰδιαίτερα τά μακροσκελῆ ἀναγνώσματα τῆς ἡμέρας ἀπό τήν Παλαιά Διαθήκη, ἔχουν νά μάθουν καί νά διδαχθοῦν πολλά.
Η ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ
Ἀργά τό βράδυ τοῦ Ἁγίου καί Μεγάλου Σαββάτου ὅλοι ἀδημονοῦν νά ἀκούσουν τό Χριστός Ἀνέστη. Οἱ ναοί κατάμεστοι ἀπό τούς πιστούς, οἱ ὁποῖοι κρατοῦν ἕτοιμες τίς λαμπάδες τους ἀναμένουν ν’ ἀκούσουν τό Δεύτε λάβετε Φῶς, ἐκ τοῦ ἀνεσπέρου φωτός, καί δοξάσατε Χριστόν, τόν Ἀναστάντα ἐκ νεκρῶν, γιά νά τίς ἀνάψουν καί ἐπίσης νά ἀκούσουν τόν Καλό Λόγο: Τήν Ἀνάστασίν Σου Χριστέ, Σωτήρ, Ἄγγελοι ὑμνοῦσιν ἐν Οὐρανοῖς· καί ἡμᾶς τούς ἐπί γῆς καταξίωσον, ἐν καθαρᾷ καρδίᾳ, Σέ δοξάζειν.
Στή συνέχεια ἡ ἀνάγνωση τοῦ Ἱεροῦ Εὐαγγελίου κομίζει τό μήνυμα τῆς Ἀναστάσεως καί γεμίζει τούς αἰθέρες μέ χαρά, ἀγαλλίαση καί ἐλπίδα. Ἀφοῦ ψαλεῖ ὁ παιάνας τῆς νίκης καί τῆς χαρᾶς, δηλαδή τό Χριστός Ἀνέστη, ἐκ νεκρῶν, θανάτῳ θάνατον πατήσας, καί τοῖς ἐν τοῖς μνήμασι, ζωήν χαρισάμενος, ἀκολουθεῖ ἡ ἀναστάσιμη καί μεταμεσονύχτια Θ. Λειτουργία, στήν ὁποία ὅσοι συμμετέχουν τήν ἀναμένουν κάθε χρόνο καί παραμένουν μέχρι τό τέλος. Ἐκεῖνο πού εἶναι παρήγορο εἶναι ὅτι οἱ πιστοί πού παραμένουν στή θ. Λειτουργία κάθε χρόνο γίνονται ὅλο καί πιό πολλοί. Δυστυχῶς οἱ περισσότεροι ἀπό τό ἐκκλησίασμα μέ τήν ἀνταλλαγή τῶν εὐχῶν: Χριστός Ἀνέστη καί Ἀληθῶς Ἀνέστη! ἀποχωροῦν. Ὅλοι πάντως φεύγουν ἀπό τήν ἐκκλησία ἀνανεωμένοι καί πιό πλούσιοι πνευματικά μεταφέροντας στό σπίτι τους τό φῶς τῆς Ἀναστάσεως.
Ἐλπίζουμε ἡ προσπάθεια τήν ὁποία ἔχουμε καταβάλει νά ἔχει ἐπιτύχει στό νά σᾶς μεταδώσει τά ἀπαραίτητα μηνύματα. Μέ ὑγεία καί δύναμη νά ἑορτάσουμε καί ἐφέτος ὅλοι τά γεγονότα τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Ἑβδομάδος καί τήν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ.
Χ Ρ Ι Σ Τ Ο Σ Α Ν Ε Σ Τ Η ! Α Λ Η Θ Ω Σ Α Ν Ε Σ